CHỈ DẪN VÀ HƯỚNG DẪN CHO TRẺ NHỎ

Phụ huynh đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ cho con. Vì vậy, ba mẹ hãy dành thời gian và tương tác với con giúp con xây dựng kỹ năng mới. Và trong số đó, ba mẹ cần dạy một kỹ năng cơ bản: dạy con thực hiện chỉ dẫn một cách hiệu quả. Có nhiều loại chỉ dẫn khác nhau, nhưng sẽ có một số thực sự quan trọng mà con cần phải lắng nghe, trong khi một số khác chỉ là làm phiền (nhưng không nguy hiểm) nếu con không nghe. Và hôm nay, mình sẽ cùng tìm hiểu về cả hai loại chỉ dẫn – những cái mà BA MẸ CẦN con lắng nghe và những cái không thực hiện cũng không sao ba mẹ nhé.

• Dạy cho trẻ nhỏ cách làm theo những chỉ dẫn khẩn cấp

Khi nhắc đến các tình huống an toàn, việc trẻ chú ý khi ba mẹ hét lên “Stop!” hoặc “No!” là hoàn toàn cần thiết. Tuy nhiên, một số điều có thể làm để chuẩn bị cho con lắng nghe khi thực sự cần thiết:

Trước tiên, hãy cố gắng giảm thiểu việc sử dụng từ “No!” ngoài các tình huống khẩn cấp một cách tối đa, dù việc loại bỏ hoàn toàn có thể không thực tế. Tuy nhiên, khi ba mẹ nói “No ___” liên tục trong cả ngày, trẻ có thể trở nên miễn nhiễm với từ này, và khi mình thực sự cần con lắng nghe, con sẽ không nghe mình. Một phương pháp hiệu quả để giảm việc sử dụng “No!” là đổi hướng sự chú ý của trẻ nhỏ đến một điều khác. Thay vì nói “No banging,” hãy nói “Let’s roll the car,” hoặc đưa cho con một lựa chọn như “Do you want to roll the car on the floor or up on the couch?”

Ngoài ra, ba mẹ nên sử dụng giọng điệu và âm lượng để truyền tải tính nghiêm trọng của tình huống. Chắc chắn rằng khi ba mẹ sợ hãi, giọng điệu khẩn cấp sẽ tự nhiên hiện ra. Nên khi đó, mình muốn nói lớn và nghiêm túc để thu hút sự chú ý của con.

Khi kết hợp hai mẹo này, con sẽ lắng nghe những chỉ dẫn khẩn cấp rất hiệu quả. Ngay cả khi con không dừng hoàn toàn, ba mẹ ít nhất cũng đã thu hút sự chú ý của con trong vài giây với giọng điệu nghiêm túc của mình, và ngay sau đó mình sẽ can thiệp.

• Các cột mốc trong việc lắng nghe chỉ dẫn của trẻ nhỏ

Phụ huynh sẽ muốn biết khi nào trẻ sẽ bắt đầu nắm bắt được khái niệm của việc lắng nghe chỉ dẫn. Mỗi trẻ em sẽ phát triển theo tốc độ riêng, nhưng vẫn có các cột mốc chung để hướng dẫn ba mẹ trong quá trình này.

Hãy cùng nhau xem khi nào trẻ nhỏ thường bắt đầu học lắng nghe chỉ dẫn và những cột mốc quan trọng trong giai đoạn phát triển nhé.

12-18 Tháng tuổi: Xây dựng nền tảng

Khi trẻ 12-18 tháng, con sẽ bắt đầu xây dựng nền tảng để lắng nghe chỉ dẫn. Trong giai đoạn này, con đang khám phá môi trường xung quanh, phát triển kỹ năng động tác cơ bản và bắt đầu hiểu các tín hiệu đơn giản. Con sẽ học nhanh chóng ý nghĩa của các từ mới hơn là học cách nói những từ mới ở độ tuổi này. Khi sự hiểu biết của con ngày càng phát triển, ba mẹ có thể giới thiệu các hướng dẫn đơn giản và khuyến khích con thực hiện.

Các cột mốc:

• Phản hồi với các lệnh quen thuộc như “Wave bye-bye” hoặc “Give me a kiss”

• Làm theo các cử chỉ đơn giản như “Come here” hoặc “Sit down.”

18-24 Tháng tuổi: Hiểu các hướng dẫn một bước (One-step direction)

Khi trẻ gần đến 2 tuổi, kỹ năng ngôn ngữ sẽ mở rộng và con sẽ thành thạo hơn trong việc lắng nghe chỉ dẫn. Ở giai đoạn này, trẻ có thể hiểu và thực hiện những hướng dẫn đơn giản một cách nhất quán. Ba mẹ hãy giữ cho các hướng dẫn thật rõ ràng, ngắn gọn và nằm trong khả năng hiểu biết của con.

Các cột mốc:

• Làm theo các hướng dẫn một bước như “Bring me the book” hoặc “Put the toy in the box.”

• Phản hồi với các lệnh thường xuyên như “Wash your hands” or  “Put on your shoes.”

24-30 Tháng tuổi: Tiến bộ đến các hướng dẫn hai bước (Two-step directions)

Từ 2 đến 2,5 tuổi, trẻ nhỏ có tiến bộ đáng kể trong khả năng lắng nghe các hướng dẫn. Bây giờ, con có thể hiểu và thực hiện các hướng dẫn hai bước liên quan đến các hành động liên tiếp (các hướng dẫn yêu cầu con thực hiện hai hành động). Cột mốc này đánh dấu giai đoạn phát triển ngôn ngữ khi trẻ đối mặt với các chỉ dẫn phức tạp hơn.

Các cột mốc:

• Làm theo các hướng dẫn hai bước như “Take off your shoes and put them in the closet.”

• Phản hồi với các yêu cầu liên quan đến hành động, ví dụ như “Find your favorite toy and bring it to me.”

30-36 Tháng tuổi: Hướng dẫn tuần tự và có điều kiện

Khi trẻ nhỏ đến gần 3 tuổi, kỹ năng ngôn ngữ tiếp tục phát triển. Con sẽ ngày càng thành thạo hơn trong việc lắng nghe các hướng dẫn tuần tự và có điều kiện. Ở giai đoạn này, khả năng nhận thức của trẻ cho phép con hiểu và thực hiện các hướng dẫn có nhiều bước và điều kiện.

Các cột mốc:

• Hiểu và thực hiện các hướng dẫn tuần tự với nhiều hơn hai bước, như “Put on your coat, grab your backpack, and wait by the front door.”

• Hiểu các hướng dẫn có điều kiện, ví dụ như “If you finish your snack, then you can play with your toys.”

Ba mẹ hãy nhớ rằng các cột mốc này chỉ cung cấp một hướng dẫn tổng quát vì mỗi đứa trẻ sẽ phát triển theo tốc độ riêng của mình. Quan trọng nhất vẫn là tập trung vào việc tạo ra môi trường hỗ trợ và kích thích khuyến khích sự phát triển ngôn ngữ thu ngạch của trẻ nhỏ.

Source (nguồn tham khảo): https://toddlertalk.com/blog/following-directions#emergency

Lan Hương
Master of Education, Southern Queensland Uni., Australia
Tác giả cuốn sách Dạy con song ngữ
Coach of Bilingual Online Courses
https://www.facebook.com/tranlan.huong.1/